Diabeł – postać nieodłącznie kojarząca się z chrześcijaństwem, symbol zła i pokusy. Wielu z nas, kiedy słyszy o szatanie, przed oczami ma obraz płonącego, czerwonego mężczyzny z widłami. Ale skąd wziął się ten obraz? Jak przedstawiany jest diabeł w Pismach Świętych oraz w sztuce chrześcijańskiej? Czy to, co kojarzymy ze szatanem, opiera się na tradycji, czy może raczej na późniejszych interpretacjach?
Diabeł w Biblii — jak wygląda diabeł, którego Biblia opisuje na swoich stronach?
Pisma Święte nie dostarczają nam dokładnego opisu fizycznego diabła. Jednak możemy znaleźć w nich pewne metaforyczne i symboliczne przedstawienia.
W Księdze Izajasza (14:12) pada opis „jaśniejącego poranku”, który wielu teologów interpretuje jako odniesienie do Lucyfera, upadłego anioła. W Nowym Testamencie, w Apokalipsie św. Jana (12:3), pojawia się opis wielkiego czerwonego smoka, który reprezentuje szatana.
W żadnym miejscu Pisma Świętego nie znajdujemy jednak dokładnego opisu szatana jako postaci z rogami, kopytami czy widłami. To są późniejsze dodatki, które wyewoluowały z różnych tradycji i wpływów kulturowych. Co może oznaczać, że jest to jedynie nasze wyobrażenie stworzone po to, abyśmy obawiali się szatana i demonów.
Diabeł we wczesnochrześcijańskiej sztuce
W pierwszych wiekach chrześcijaństwa szatan był przedstawiany raczej jako symboliczna postać, a nie fizyczna istota. W mozaikach, freskach i innych dziełach sztuki przedstawiano go jako ciemną postać, czasem z atrybutami takimi jak skrzydła czy ogon, ale zazwyczaj bez rogów i wideł.
Rozwój obrazu diabła w średniowieczu — sztuka chrześcijańska przedstawiająca szatana i piekło
To w średniowieczu, pod wpływem mitologii pogańskiej i różnych lokalnych wierzeń, diabeł zaczął nabierać swojego dzisiejszego wyglądu. Rogi, kopyta, widły — te atrybuty zostały przypisane szatanowi w średniowiecznej Europie, gdzie zlały się różne tradycje i wierzenia.
W sztuce tego okresu szatan zaczyna być przedstawiany jako przerażająca postać, mająca zastraszyć wierzących i przypomnieć o groźbie piekła. Widły stały się symbolem kary, a rogi i kopyta połączono z pogańskimi bóstwami i duchami natury.
Diabeł w nowoczesnej kulturze — upadły anioł zbuntowany Bogu
Współczesne przedstawienia diabła często opierają się na średniowiecznych obrazach, ale zostały one mocno zakorzenione w kulturze poprzez literaturę, film i sztukę. Postacie takie jak Mefistofeles w „Faust” Goethego czy Szatan w „Raju utraconym” Miltona wpłynęły na powszechne postrzeganie diabła w kulturze zachodniej.
Współczesna sztuka i media często bawią się tym obrazem, przedstawiając diabła w różnorodny sposób — od przerażających demonów po charyzmatycznych i uwodzicielskich postaci.
Podsumowanie
Chociaż tradycyjny obraz diabła z rogami i widłami nie ma bezpośredniego odniesienia w Piśmie Świętym, stał się on mocno zakorzeniony w kulturze chrześcijańskiej. Pochodzi z połączenia biblijnych symboli z pogańskimi wierzeniami i średniowieczną sztuką. Współczesne przedstawienia diabła są świadectwem tego, jak głęboko ten obraz jest zakorzeniony w naszej kulturze.
